Budowa, funkcje i choroby ucha środkowego

Choroby ucha środkowego to najczęściej diagnozowane choroby uszu. W artykule przeczytasz o budowie i funkcjach ucha środkowego.

Z czego składa się ucho środkowe?

Ucho środkowe składa się z kilku podstawowych elementów: jamy bębenkowej, trzech kosteczek słuchowych (młoteczek, kowadełko, strzemiączko), trąbki słuchowej (trąbki Eustachiusza). Od ucha zewnętrznego oddziela je błona bębenkowa, od wewnętrznego okienko okrągłe i owalne.

Jaka jest funkcja ucha środkowego?

Ucho środkowe odpowiada za wzmocnienie fal dźwiękowych oraz doprowadzenie ich do ucha wewnętrznego poprzez okienko owalne. Trabka Eustachiusza wyrównuje ciśnienie między uchem środkowym a jamą nosogardła.

Jakie są kosteczki słuchowe i jak działają?

W jamie bębenkowej znajdują się trzy kosteczki słuchowe: młoteczek (malleus), kowadełko (incus) i strzemiączko (stapes).

Są zawieszone w powietrzu i połączone ze sobą za pomocą stawów, a ze ścianami jamy bębenkowej węzadłami. Młoteczek łączy się z błoną bębenkową, kowadełko z młoteczkiem i strzemiączkiem, a strzemiączko z okienkiem owalnym. Ich zadaniem jest wzmocnienie oraz przekazywanie drgań błony bębenkowej do ucha wewnętrznego.

Czym jest okienko okrągłe i jaka jest jego funkcja?

Okienko okrągłe to błoniaste okienko łączące ucho środkowe (wypełnione powietrzem) z uchem wewnętrznym (wypełnionym płynem). Elastyczna błona okienka okrągłego umożliwia wyrównawcze wypuklenie do ucha środkowego, co pozwala na przemieszczenie płynu w ślimaku podczas drgań przekazywanych przez kosteczki słuchowe.

Czym jest jama bębenkowa?

Jama bębenkowa (cavum tympani) to przestrzeń o nieregularnym kształcie sześcianu, zawierająca kosteczki słuchowe, więzadła, mięśnie i powietrze. Jest połączona z gardłem trąbką słuchową i dzieli się na 3 części: górną, środkową i dolną. Jama bębenkowa wyścielana jest błoną śluzową.

Jaką rolę pełnią mięśnie w jamie bębenkowej?

Dwa mięśnie w jamie bębenkowej mają duże znaczenie przy ochronie przed hałasem. Mięsień bębenkowy reguluje napięcie błony, co jest ważne przy dźwiękach o dużym natężeniu. Mięsień strzemiączkowy reguluje ruch oraz amplitudę wychylenia układu kosteczek słuchowych.

Czym jest trąbka Eustachiusza i jaką pełni funkcję?

Trąbka Eustachiusza to podłużny kanał o długości około 35 mm, który pełni funkcję wyrównywania ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej. Łączy ucho środkowe z gardłem.

Dlaczego podczas choroby gardła lub nosa możemy gorzej słyszeć?

Ponieważ trąbka Eustachiusza łączy ucho środkowe z gardłem, podczas stanu zapalnego gardła oraz nosa często dochodzi również do zapalenia ucha środkowego. Ciśnienie w jamie bębenkowej nie jest wtedy wyrównywane, co powoduje gorsze słyszenie i czasami klikanie w uszach.

Dlaczego zatykają się uszy podczas lotu samolotem lub przebywania na dużej wysok

To częste zjawisko samoistnego zatkania trąbki Eustachiusza spowodowane zmianami ciśnienia. W takiej sytuacji pomóc może ziewanie lub połykanie śliny, które otwiera gardłowe ujście trąbki Eustachiusza.

Jakie są najczęstsze choroby ucha środkowego?

Choroby ucha środkowego to najczęściej diagnozowane choroby uszu. Do najczęstszych należą stany zapalne związane z infekcjami górnych dróg oddechowych oraz problemy z wyrównywaniem ciśnienia w jamie bębenkowej.

Budowa i funkcje ucha środkowego

Ucho środkowe składa się z kilku podstawowych elementów: jamy bębenkowej, trzech kosteczek słuchowych (młoteczek, kowadełko, strzemiączko), trąbki słuchowej (trąbki Eustachiusza) oraz powierzchni zewnętrznej okienka owalnego. 

Ucho środkowe odpowiada za wzmocnienie fal dźwiękowych oraz doprowadzenie ich do ucha wewnętrznego poprzez okienko owalne.                   

Kosteczki słuchowe

W jamie bębenkowej  mamy trzy kosteczki słuchowe: młoteczek(malleus), kowadełko (incus) i strzemiączko (stapes). Są zawieszone w powietrzu, którego ciśnienie jest równe ciśnieniu atmosferycznemu, co zapewnia najlepszą ruchomość błony bębenkowej. Kosteczki są ze sobą połączone za pomocą stawów, a ze ścianami jamy bębenkowej więzadłami. Młoteczek z jednej strony połączony jest z błoną bębenkową, a z drugiej strony z kowadełkiem. 

Kowadełko z kolei łączy się ze strzemiączkiem, a strzemiączko z okienkiem owalnym, swoją podstawą zamyka okienko. Ich zadaniem jest wzmocnienie oraz przekazywanie drgań błony bębenkowej do ucha wewnętrznego poprzez swój układ mechaniczny.

Okienko owalne

Okienko owalne – to błoniaste okienko łączy ucho środkowe (wypełnione powietrzem) z uchem wewnętrznym (wypełnionym płynem). Okienko owalne inaczej okienko przedsionka (łac. fenestra ovalis, fenestra vestibuli) – struktura anatomiczna w obrębie ucha, pokryta błoną stykającą się bezpośrednio ze strzemiączkiem. Prowadzi z ucha środkowego do przedsionka. Ułatwia przenoszenie drgań z ucha środkowego do wnętrza ślimaka.

Okrągłe okno

Okienko okrągłe – błoniaste okienko łączące ucho środkowe (wypełnione powietrzem) z uchem wewnętrznym (wypełnionym płynem). Jest położone tuż obok okienka owalnego. Elastyczna błona okienka okrągłego umożliwia wyrównawcze wypuklenie okienka okrągłego do ucha środkowego.

Pod wpływem drgań błony bębenkowej przenoszonych przez kosteczki słuchowe na podstawę strzemiączka okienko owalne jest wpuklane i tym samym dochodzi do przemieszczenia płynów ślimaka (które – w przeciwieństwie do powietrza – stanowią adekwatny bodziec dla zewnętrznych komórek Deitersa narządu Cortiego). Równocześnie musi nastąpić wyrównawcze wypuklenie wtórnej błony bębenkowej okienka okrągłego do ucha środkowego, aby przemieszczenie płynu mogło mieć miejsce.

Błona bębenkowa

Błona bębenkowa (membrana tympani) stanowi boczną ścianę jamy bębenkowej, oddziela ją od przewodu słuchowego zewnętrznego. Ma owalny kształt o wymianach 9x11mm, powierzchnia wynosi 85mm2, grubość ok 1mm, przypomina perłowo-różową folię. Składa się z części napiętej i wiotkiej, jej kształt dzieli się na 4 kwadranty. Błona bębenkowa przejmuje dźwięki z zewnątrz do dalszych części ucha.

Jama bębenkowa

Jama bębenkowa (cavum tympani) to przestrzeń o nieregularnym kształcie sześcianu, zawierająca kosteczki słuchowe, więzadła, mięśnie i powietrze. Jest połączona z gardłem trąbką słuchową, zwaną też trąbką Eustachiusza. Jamę bębenkową dzielimy na 3 części- górną, środkową i dolną. Jama bębenkowa wyścielana jest błoną śluzową. 

Dwa mięśnie, które w niej występująmają duże znaczenie przy ochronie przed hałasem. Mięsień bębenkowy, oddzielający ucho zewnętrzne od środkowego, odpowiada za regulację napięcia błony. To ważne zwłaszcza przy dźwiękach o dużym natężeniu, które mogłyby uszkodzić słuch. Mięsień strzemiączkowy z kolei reguluje ruch oraz amplitudę wychylenia układu kosteczek słuchowych. 

Trąbka słuchowa

Ważnym elementem ucha środkowego jest trąbka Eustachiusza - to podłużny kanał o długości ok. 35 mm, pełni funkcję wyrównywania ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej. 

Trąbka łączy ucho środkowe z gardem, dlatego podczas stanu zapalnego gardła oraz nosa często dochodzi również do zapalenia ucha środkowego, co sprawia, że podczas choroby możemy gorzej słyszeć (ciśnienie w jamie bębenkowej nie jest wyrównywane, możemy słyszeć takie klikanie).

Częstym zjawiskiem samoistnego zatkania trąbki jest przebywanie na dużej wysokości lub lot samolotem. W takiej sytuacji pomóc może ziewanie lub połykanie śliny, które otwiera gardłowe ujście trąbki Eustachiusza. 

Choroby ucha środkowego

Najczęstsze choroby ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego

Ostre lub przewlekłe nieżytowe zapalenie trąbki słuchowej, ostre zapalenie ucha środkowego, przewlekłe zapalenie ucha środkowego, ostre zapalenie wyrostka sutkowatego, uszkodzenia błony bębenkowej, niedrożność trąbek słuchowych, postać trąbkowo-bębenkowa, postać nadbębenkowo-wyrostkowa, nowotwory ucha środkowego jak np nerwiak nerwu VII, gruczolak, wrodzony perlak, zaburzneia naczyniowe, cholesteroma - guz perlisty, osteosclerosis- osteoskleroza powszechnie zwana marmurową chorobą kości. 

Osteoscleroza

Osteoscleroza to choroba ucha środkowego, a konkretnie kosteczek słuchowych, któraa dotyka szczególnie jedną z nich - strzemiączko. Przebudowa błędnika kostnego w otosklerozie powoduje ograniczenie ruchomości strzemiączka, co doprowadza do postępującego niedosłuchu przewodzeniowego. 

Inne choroby ucha środkowego

Objawami chorób ucha środkowego może być ból, tkliwość ucha, czasem wysięk, uczucie zatkanego ucha, szumy uszne.

Czy chciałbyś uzyskać poradę?

Jeśli chcesz uzyskać poradę na temat twojego słuchu, zapraszamy na bezpłatną konsultację do najbliższego gabinetu Amplifon.

Uzyskaj wsparcie i porady

Umów się na bezpłatne badanie słuchu

Umów się teraz

Test słuchu online

Więcej

Znajdź najbliższy gabinet

Znajdź gabinet