Zawroty głowy

Jedną z najczęstszych przyczyn zawrotów głowy są zmiany w połączeniach nerwowych z ucha do mózgu lub w samym mózgu, ale istnieje wiele innych, takich jak:

• Infekcje: wirusowe lub bakteryjne infekcje ucha, które wpływają na ucho wewnętrzne.
• Choroba Menière'a: zaburzenie, którego przyczyna nie jest znana, powodujące nagłe zawroty głowy, którym często towarzyszą szumy uszne, utrata słuchu i nudności.
• Nieprawidłowe ciśnienie krwi: zdarza się to szczególnie u osób starszych, które przyjmują leki na nadciśnienie lub inne choroby serca. Podczas gwałtownego wstawania może dojść do omdlenia, właśnie z powodu spadku ciśnienia krwi (niedociśnienie ortostatyczne).
• Zaburzenia neurologiczne: stwardnienie rozsiane, pęknięcia czaszki, guzy (zwłaszcza te, które rozwijają się u podstawy mózgu lub w jego pobliżu) lub udary.

Najczęstszym objawem klinicznym świadczącym o tym, że cierpisz na zawroty głowy jest uczucie, że pomieszczenie, w którym się znajdujesz wiruje lub samo ciało jest w ruchu. Istnieją jednak również inne objawy zawrotów głowy:

• Dzwonienie w uszach (tinnitus)
• Utrata słuchu w jednym uchu
• Utrata równowagi
• Podwójne widzenie
• Paraliż twarzy
• Trudności w mówieniu
• Trudności w skupieniu wzroku
• Wiotkie kończyny
• Zimne poty
• Ogólne złe samopoczucie

Aby postawić diagnozę w przypadku zawrotów głowy, pierwszym krokiem zawsze będzie określenie natury problemu i jego przyczyny. W tym celu lekarz laryngolog poprosi pacjenta o wypełnienie kwestionariusza, aby poznać objawy towarzyszące zawrotom głowy, czas ich trwania, możliwe czynniki wyzwalające lub to, co może przynieść ulgę.

Następnie specjalista przejdzie do badania przedsionkowego, analizując uszy, nos, jamę ustną, nosogardło i krtań. Badania przedsionkowe to seria testów diagnostycznych, których celem jest poznanie stanu i ewentualnego zaangażowania ucha wewnętrznego, labiryntu przedsionkowego i kanałów półkolistych. Wśród tych badań, najbardziej powszechne jest elektronystagmografia. Może być konieczne też zbadanie oczopląsu porotacyjnego - zaburzenia odruchowego, które objawia się szybkimi i niekontrolowanymi ruchami oczu (z boku na bok, w górę i w dół lub obrotowymi) powstającymi na skutek rotacji ciała.

Konieczne może być również wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego głowy, które wykażą ewentualne zmiany kostne, guzy w obrębie nerwu twarzowego lub akustycznego. W przypadku podejrzenia infekcji opon mózgowych lekarz wykona nakłucie lędźwiowe, a w celu potwierdzenia niedostatecznego ukrwienia może zlecić angiografię. Badania te dostarczają specjaliście informacji potrzebnych do ustalenia sposobu postępowania w przypadku wystąpienia zawrotów głowy.

Leczenie zawrotów głowy zależy od ich przyczyn. Nie będzie więc takie samo we wszystkich przypadkach. Istnieje kilka leków, które są  zalecane w zależności od indywidualnego przypadku każdego pacjenta:

• Diuretyki zmniejszające ilość wody w uchu wewnętrznym, a wraz z nią uczucie zawrotów głowy
• Betahistyna, która zmniejsza aktywność neuronów przedsionkowych
• Blokery kanału wapniowego i leki osłonowe komórek

Wszystkie te leki bardzo często powodują senność, zwłaszcza u osób starszych, dlatego zaleceniom tym musi towarzyszyć dieta o niskiej zawartości soli, co przynosi efekty w 70% przypadków.

Jeśli środki te nie są skuteczne, można zastosować leczenie gentamycyną śródtkankową, antybiotykiem, który wstrzykuje się przez błonę bębenkową i działa na komórki równowagi. Jeśli i to nie rozwiąże problemu, jedynym możliwym sposobem jest poddanie się zabiegowi neuroktomii przedsionkowej, polegającej na przecięciu nerwu równowagi przy jednoczesnym zachowaniu słuchu. Labiryntektomia polega natomiast na usunięciu wszystkich receptorów czuciowych równowagi, co wiąże się z utratą słuchu.

BPPV, czyli łagodne napadowe zawroty głowy są wywoływane przez nagłe ruchy i mają swoje źródło w odkładaniu się kryształów weglanu wapnia w jednym z kanałów półkolistych ucha wewnętrznego. W tym przypadku w celu leczenia należy usunąć wspomniany materiał z miejsca, w którym nie powinien się on znajdować za pomocą ćwiczeń repozycyjnych.

Vertigo jest określane jako złudzenie ruchu otoczenia, zwykle kołowego lub wirowego. Jest to bardzo nieprzyjemne uczucie, któremu zazwyczaj towarzyszą mdłości, utrata równowagi i uczucie zbliżającego się omdlenia. Zawroty prawie zawsze są związane z zaburzeniami układu przedsionkowego, znajdującego się w uchu wewnętrznym, który koordynuje naszą równowagę oraz postawę ciała.

Inny rodzaj dolegliwości, często potocznie również nazywany zawrotami głowy (ang. dizziness), to uczucie niestabilności, niepewności postawy, braku równowagi czy też lęk przed upadkiem. Nie powinny być mylone z vertigo i mają też inne przyczyny.

Obwodowe zawroty głowy są najczęstszym rodzajem i pojawiają się w wyniku zmian w błędniku (uchu wewnętrznym) i nerwie przedsionkowym. Wiążą się często z pogorszeniem słuchu i uciskiem w uszach. Centralne zawroty głowy występują z powodu zmian neurologicznych samego układu przedsionkowego i może im towarzyszyć podwójne widzenie, niestabilność oraz silne bóle głowy. Zawroty głowy od kręgosłupa szyjnego powstają w wyniku problemu z odcinkiem szyjnym.

Łagodne napadowe zawroty głowy są częstym zaburzeniem, które powodują krótkie epizody zawrotów w wyniku zmian pozycji głowy, które stymulują tylny kanał półkolisty ucha wewnętrznego. Są wywoływane przez nagłe ruchy i mają swoje źródło w odkładaniu się kryształów węglanu wapnia w jednym z kanałów półkolistych ucha wewnętrznego.

Jedną z najczęstszych przyczyn zawrotów głowy są zmiany w połączeniach nerwowych z ucha do mózgu lub w samym mózgu. Inne przyczyny obejmują zaburzenia układu przedsionkowego, problemy neurologiczne, zaburzenia kręgosłupa szyjnego oraz odkładanie się kryształów węglanu wapnia w kanałach półkolistych ucha wewnętrznego.

Najczęstszym objawem jest uczucie, że pomieszczenie, w którym się znajdujesz, wiruje lub samo ciało jest w ruchu. Inne objawy zawrotów głowy to: mdłości, utrata równowagi, uczucie zbliżającego się omdlenia, pogorszenie słuchu, ucisk w uszach, podwójne widzenie, niestabilność oraz silne bóle głowy.

Pierwszym krokiem jest określenie natury problemu i jego przyczyny poprzez wypełnienie kwestionariusza. Następnie specjalista przejdzie do badania przedsionkowego, analizując uszy, nos, jamę ustną, nosogardło i krtań. Najbardziej powszechne jest elektronystagmografia. Konieczne może być również wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego głowy.

Leczenie zależy od przyczyn. Istnieje kilka leków zalecanych w zależności od indywidualnego przypadku. Zaleceniom tym musi towarzyszyć dieta o niskiej zawartości soli, co przynosi efekty w 70% przypadków. W przypadku BPPV stosuje się ćwiczenia repozycyjne w celu usunięcia kryształów węglanu wapnia. Jeśli środki te nie są skuteczne, można zastosować leczenie gentamycyną śródtkankową lub, w ostateczności, zabiegi chirurgiczne takie jak neuroktomia przedsionkowa czy labiryntektomia.